Een geheim over de grens

Nee, we stonden niet tegelijkertijd met een voet op Nederlandse en met de andere op Duitse bodem. Maar we wipten tijdens ons cultuur- en wellnessweekendje wel met alle gemak heen en weer tussen Duitsland en Nederland. Leuk om soms op nog geen tien meter afstand van de grens de verschillen en overeenkomsten tussen beide landen te ontdekken. Ons 'Geheim over de Grens' was de regio waar de Duitse steden Gronau en Epe en het Nederlandse Enschede elkaar ontmoeten. Een gebied waar je schitterende wandelingen kunt maken, kilometers kunt fietsen, heerlijk kunt shoppen en cultuur snuiven en… relaxen.

Centrum Enschede

Duitsland
We overnachten op een speciale parkeerplaats (P2 en P3, beperkt elektriciteit) bij recreatiegebied Dreilandersee in Gronau, een uitgelezen fiets- en wandelomgeving. We staan hier op het gras tussen bomen, dicht bij het meer waar volop watersportmogelijkheden zijn. Overeenkomst tussen deze stad en die aan de andere kant van de grens: net als ‘overbuur’ Enschede was Gronau vroeger een textielstad. Half gesloopte fabriekshallen, vergeten pakhuizen...ze staan er nog steeds.

Voor sommige panden vond men echter een nieuwe bestemming. Zo is in de turbinehal van een oude textielfabriek sinds 2002 het Pop- en Rockmuseum gevestigd. Aan de hand van foto’s en bijbehorende teksten (in het Duits) wandel je door de historie van de popmuziek. Overal hoor je muziekfragmenten en die kakofonie van geluid is af en toe storend. Erg leuk zijn de kledingstukken, muziekinstrumenten en andere persoonlijke eigendommen van de bands, popgroepen en artiesten. Midden in de expositieruimte hangt een grote koepel waar je onder kunt gaan staan en omgeven wordt door het geluid van Afrikaanse drums. Bijna onmogelijk om je voeten stil te houden! De opnamestudio op de eerste etage wordt nog door een Duitse band gebruikt en in het interactieve deel van het museum kunnen kinderen hun eigen clip opnemen. Verder zijn er wisselende exposities over bekende pop- en rockartiesten.

Tip: Je kunt in Gronau ook overnachten op camperplaats Steinstrasse, een gemengde parkeerplaats/camperplaats voor circa 15 campers.

Wellness in het Duitse Epe
In saunapark Epe, net buiten Gronau, brengen we vervolgens een aangename middag door in de stoombaden en sauna's en genieten van lekker eten en een prettige massage. Het publiek is zowel Duits als Nederlands. Verschil: een Duitse gast wijst me streng op het feit dat mijn voet - per ongeluk - niet helemaal op de handdoek staat. Oef…zo'n terechtwijzing krijg je niet zo snel in een Nederlandse sauna. Meer verschillen zien we 's avonds als een stadswacht ons rondleidt door Epe: de inrichting van de huizen, de reclameborden, de aanbiedingen en de winkels. Vooral de slagers pakken uit!

Hup...naar Nederland
Vanuit Gronau ben je in een wip in Enschede. Tot 1960 een wat smerige textielstad, nu  verrassend bruisend en cultureel. Onze gids is Robin Pater, geboren en getogen in Enschede en Nederlands jongste officiële stadsgids. Zijn enthousiasme maakt een saaie straattegel nog interessant. “Met de komst van enkele textielbaronnen, met bekende namen als Van Heek en Ten Cate, werd het armoedige dorp Enschede vanaf 1860 een bloeiende textielstad. Toen al had Enschede iets met vuur. Zo brandde de stad in 1862 volledig af, en bleef alleen de Grote Kerk bewaard. Daarna volgden nog een aantal branden. De laatste was de vuurwerkramp van 13 mei 2000. Door die branden zijn veel oude panden vernietigd. Maar dat Enschede nog steeds een hart heeft, komt doordat de stad weer volgens het historisch patroon is opgebouwd."

Gevaarlijk vuurwater
De herenhuizen van de vroegere textielbaronnen die niet door brand verwoest zijn, kregen een nieuwe bestemming, vaak hotel of horeca. Veel zijn gelegen rond de Oude Markt, het grootste terras van Nederland. Dat hier vooral Grolsch geschonken wordt is geen toeval, want de bierfabriek staat in Enschede. Robin vertelt: “Vroeger dronken de textielarbeiders liters jenever. Daardoor kwamen ze bijna altijd dronken op hun werk en gebeurden er veel ongelukken. Het vuurwater was zo populair en goedkoop dat er geruchten zijn dat zelfs de straten van Enschede er mee werden schoongeboend. Droogleggen bleek onmogelijk, dus verzonnen de textielbaronnen een alternatief met een lager alcoholpercentage: bier. En door de fabriek in de stad te vestigen was het bier voor iedereen in grote hoeveelheden en tegen lage kosten beschikbaar.” Drinken deed ook stadsdichter Willem Wilmink in zijn stamkroeg Café Het Bolwerkerstrefpunt. Het gedicht dat hij hier op een bierviltje - wel van een concurrerend merk overigens – schreef, hangt als een trofee aan de muur. Aan de buitenmuur hangt een tegel met een ander gedicht van zijn hand.

Roombeek, schitterend uit de as herrezen
Natuurlijk gaan we naar Roombeek, de wijk waarbij door de vuurwerkramp ruim 500 woningen werden weggevaagd. Roombeek is op unieke wijze herbouwd: de invulling is voor een groot deel bepaald door de bewoners. “Het resultaat is een wijk waar iedereen zich thuis voelt en dat maakt Roombeek een schoolvoorbeeld voor andere gemeenten. Hier zie je dat het loslaten van bepaalde welstands- en schoonheidsnormen helemaal niet hoeft te leiden tot chaos”, aldus Robin. “Het hart van Roombeek is de krater die ontstond na de ontploffing van de fabriek. De bewoners zien het als een litteken dat op den duur dichtgroeit, maar altijd zichtbaar blijft. Het lage monument was een wens van de bewoners om niet iedere dag prominent herinnerd te worden aan de 23 doden.”


 
Het enige fabriekspand in Roombeek dat de vuurwerkramp overleefde, en waarin het Cremermuseum wordt gevestigd, is nu cultureel erfgoed. We pakken nog een stukje van de Cultuurmijl mee voor we naar Pun en Solo gaan waar we, als passende afsluiting van een grensoverschrijdend weekendje weg, een Thaise voetmassage krijgen. Overeenkomst: zowel Duitsers als Nederland vinden dat simpelweg heerlijk!

Tips:
1. Vraag bij VVV Enschede naar:
• De Willem Wilminkroute en wandel in de voetsporen van deze bekende dichter.
• De Cultuurmijlroute, waaraan ook museum de Twentse Welle ligt.
• De wandelroute door Roombeek.
2. Heerlijke thee, geschonken uit gebloemde theepotten, eigengemaakte gebakjes, cakejes en andere lekkernijen krijg je in theehuis 'Ik en mijn Moeder', in het Wooldrikspark in Enschede.
3. Bezoek in Enschede de grootste markt van Nederland.
4. 's Zomers kun je in Gronau uitblazen in het gemeentepark aan de oever van de Dinkel.

Voor meer informatie over de grensstreek ga je naar grensbelevenis.nl.

Tekst en beeld: Madeleine van de Wouw