Ongerept Zweden

Oneindige natuur en ontelbaar veel elanden. De regio Jämtland Härjedalen in het noordwesten van Zweden kun je met deze paar woorden het beste omschrijven. Het is een niemandsland, met omgerekend nog niet eens 1 inwoner per vierkante kilometer. Een plek om helemaal tot rust te komen en te genieten van het buitenleven in optima forma.



De regio Jämtland Härjedalen behoorde honderden jaren geleden tot de Noorse koning. Het gebied is dan ook goed via Noorwegen te bereiken. Steek je met de veerboot over naar Oslo – bijvoorbeeld vanaf Kiel of Frederikshavn – dan is het nog zo’n 8 uur rijden tot je op de plaats van bestemming bent. Je kunt via Noorwegen naar het noorden en dan bij Røros via het natuurgebied de grens over, maar je kunt ook halverwege de reis al de grens oversteken naar Zweden. Welke route je ook kiest: je komt er overweldigende natuur tegen, dus neem vooral de tijd om van de reis te genieten!

Primitief
Jagen en vissen waren in vervlogen tijden de belangrijkste activiteiten van de mensen die hier woonden. En nog altijd is het leven een stuk primitiever dan bij ons. Veel inwoners vissen of jagen nog steeds voor hun maaltijd en er wordt gegeten wat het seizoen brengt. Samen plezier maken wordt overwegend in de buitenlucht gedaan. Op een vrije dag zie je nergens anders zoveel mensen in de hipste outdoorkleding door de natuur struinen. Zelfs met een rugzak met proviand, pannetje en gasflesje mee, om onderweg iets te eten te kunnen maken. Dat maakt de sfeer hier ook zo anders. Het leven is hier simpel. Nederland lijkt heel ver weg.



Funäsdalen
We beginnen onze reis door dit gebied in Funäsdalen. Een klein dorp op 583 meter hoogte, met nog geen 900 inwoners, een supermarkt, een handjevol restaurants, een outdoorwinkel en een bergmuseum. Het Fjällmuseet aan de hoofdweg is een ideale plek om je reis door dit gebied te starten. Het museum herbergt één van Zwedens’ oudste collecties in een nieuw gebouw en vertelt het verhaal over de historie van Zweden, het boerenleven, de mijnen en de Sami. Ook handig: in het museum is het VVV kantoor gevestigd, dus we nemen gelijk alle benodigde informatie mee en laten ons goed informeren over alle activiteiten en bezienswaardigheden.

Tip: authentiek Zweeds eten kan bij Gamla Veras, schuin tegenover het museum aan de Rørosvagen in Funäsdalen.



Overnachten
Ons kampement slaan we 23 kilometer verder op, aan het einde van de weg. Letterlijk. In Ramundberget op 820 meter ligt een simpele, maar doeltreffende, gelijknamige camping aan het water, direct naast het populaire Fjällgården hotel, waar je heerlijk kunt eten, kunt golfen of van de wellness mogelijkheden kunt genieten. Hoewel het overdag prima weer is in juli, met temperaturen van 15-23°C, blijft het `s avonds en `s nachts koud. We zien dan ook een paar mensen de tent inpakken en het hotel induiken. We geven ze geen ongelijk! In dit skiresort schijnt het in de winter ontzettend druk te zijn, het zomertoerisme is echter nog niet op een hoog niveau. Het is daardoor rustig op de camping en veel voorzieningen, waaronder de kampwinkel, zijn gesloten. Zorg dus dat je in Funäsdalen al inkopen doet, vooruit denken is hier van belang!

Peddelen met de stroom mee
Na een knisperend frisse nacht zijn we de volgende ochtend opgeladen voor onze verdere kennismaking met het gebied. Zoals gezegd zit er in Funäsdalen een outdoorwinkel van Topsport en daar kun je van alles huren; van ski’s tot kano’s. Wij besluiten een kanotocht te gaan maken over de Ljusnan rivier en zetten onze auto bij het eindpunt van de route. Onze begeleider brengt ons vervolgens naar het beginpunt, waar de kano al voor ons klaarligt. Na een korte instructie – neem de bocht niet te nauw, want dan zit je vast – stappen we met een lunchpakketje aan boord. We blijken niet de enige te zijn. Hele gezinnen, inclusief honden en baby’s, huren hier in het weekend een kano om een dagje de natuur in te gaan!



Peddel je lekker door, dan doe je er vier uur over. Maar doe je het op z’n Zweeds, dan stop je hier en daar bij een zandbank voor koffie en een picknick, en laat je je af en toe meenemen door de stroming. Want: je peddelt hier bijna de hele route met de stroom mee. Dat is nog eens ontspannen genieten van de omgeving! Je kunt er de hele dag over doen, dus waarom haasten? Bij het eindpunt trek je de kano op de kant en stap je in je auto. En die kano? ‘Die ligt er morgen ook nog wel’ laat onze gids weten.

Boven op de berg
Ergens op de helft tussen Funäsdalen en ons kampement ligt de Mittåklappen op 1212 meter. Deze berg is te bereiken via de hoogste openbare weg van Zweden over de berg Flatruet. Je moet er alleen even tol betalen en dat blijkt nog best een uitdaging met uitsluitend uitleg in het Zweeds. Hoewel de meeste mensen goed Engels spreken, merk je ook hieraan dat het gebied nog niet gewend is aan buitenlandse toeristen. Gelukkig zijn Zweden de beroerdste mensen niet en hebben we binnen de kortste keren een kaartje voor de slagboom bemachtigd.



De route naar boven is prachtig. Natuur in alle geuren en kleuren, een elandjong met zijn moeder midden op het pad en verschillende mogelijkheden om te wandelen en te fietsen. Eenmaal boven in Djupdalsvallen parkeren we de auto en volgen we een mooie wandelroute van 2 tot 3 uur. Dat kan hier via gebaande paden, maar kan ook meer off-road. We zien een gezin met kleine kinderen op stoere mountainbikes het pad afduiken, dwars door de natuur. Je kunt hier urenlang niemand tegenkomen! Eenmaal terug bij de auto blijkt een locale ondernemer een slimme zet te hebben gedaan. In de berghut, naast het parkeerterrein in Djupdalsvallen, verkoopt hij de heerlijkste wafels met verse aardbeienjam en slagroom. Een traktatie!

Delicatessen
Onderaan diezelfde berg bevinden we ons in Bruksvallarna. Dit kleine dorp biedt op het eerste gezicht weinig, maar als je weet waar je zijn moet is het een ware verrassing. Bij Fjälldelikatessen worden we door de eigenaar rondgeleid door de rokerij. Wat ze roken is afhankelijk van het seizoen. Van gerookt rendiervlees tot gerookte forel. Er blijkt vandaag een jaarfeest aan de gang en in de traditionele Sami tent laten we ons de lokale delicatessen goed smaken. In de bijbehorende winkel slaan we gelijk wat boodschappen in voor de volgende dag.



Lofsdalen
De volgende ochtend pakken we onze spullen in. We zakken af naar het zuidelijker gelegen Lofsdalen. Een rit van ongeveer 80 kilometer (1,5 uur). Onderweg passeren we Tännäs, waar ons een bijzondere ervaring te wachten staat. Langs de weg ligt het Muskusos- en viscentrum, waar onze gids Hielke een verdwaalde Nederlander blijkt te zijn. Hij doet zijn verhaal zonder problemen in vloeiend Zweeds, Engels en Nederlands, een aanwinst voor dit centrum in opmars! Met de auto rijden we naar het gebied waar de muskusossen leven en weet Hielke ons te boeien met zijn kennis over deze bijzondere dieren. De groep ossen is nog niet zo groot, maar de beesten zelf zijn des te indrukwekkend. Overigens organiseert het centrum tal van activiteiten voor jong en oud. Zo kun je hier (gratis) leren vliegvissen in de zomermaanden en zijn er tal van activiteiten in het park naast het centrum. Ook kun je tegen betaling mee op vistrips naar bijzondere meren. Ben je gek van vissen, dan is dit je kans.



Tip: verblijven kun je hier op Tännäskröket’s camping (tannaskroket.se), met 48 plaatsen met elektriciteit en een sanitairgebouw. Alle campinggasten hebben toegang tot de sauna van het appartementencomplex.

Vanuit Tännäs vervolgen we onze weg zuidwaarts. Het is dat we weten dat Brändåsen een Samidorp is. Hierdoor vallen ons de vele gemerkte elanden en verschillende Samitenten op, maar anders hadden we zonder erg doorgereden naar het volgende hoogtepunt: Högvålen, het hoogstgelegen dorp van het land op 830 meter. Geen bijzonderheid, wel een leuk weetje…

Toeristisch
In vergelijk met Funäsdalen is Lofsdalen een stuk meer toeristisch. Het ziet er op de één of andere manier ook herbergzamer en vriendelijker uit. Onze eerste stop is hier het VVV kantoor dat gelijk aan het begin van het dorp ligt. Het blijkt tevens als receptie van de achterliggende camping te fungeren, dus we slaan twee vliegen in één klap. Er zijn hier zelfs Nederlandstalige folders te verkrijgen! Ook deze camping is niet hoogstaand, al is deze mooi gelegen aan een meer en ziet het sanitairgebouw er ook hier prima uit. Naast een aantal vaste kampeerplaatsen, vinden wehier ook de eerste Nederlanders die dit gebied als kampeerbestemming ontdekt hebben.



De supermarkt en een restaurant liggen aan de overkant van de weg, alle faciliteiten zijn dus bij de hand. Ook naast de camping ligt het outdoorcentrum. Je kunt hier in de winter al je skispullen huren, maar zomers kun je er terecht voor het huren en kopen van visspullen. Vanaf je kampeerplek kun je dan zo je hengel uitgooien. Als dat niet rustgevend is!

Stilte en ruimte
Lofsdalen is wederom een gebied dat vooral bij Zweedse wintersporters bekend is en dat is jammer, wan het is juist ook in de zomermaanden een prachtige omgeving om te wandelen en te fietsen. We rijden met de auto de berg op en pakken daar één van de wandeltrails door de bergen op. We plukken heerlijk zoete besjes en picknicken onderweg met onze gids die alle potten en pannen tevoorschijn haalt voor een voedzame maaltijd. We komen wel een paar mensen tegen, maar het gevoel van stilte en ruimte overheerst. Je kunt hier echt een zijn met de natuur en tijdens de lunch vallen we dan ook stil en genieten we van de prachtige vergezichten en de elanden in de verte.
 



Die rendieren zijn voor ons echt een spektakel. Je komt ze te pas en te onpas tegen. Hard rijden is hier dan ook niet verstandig. Voor je het weet duikt er eentje op uit de berm en moet je vol in de remmen. Voor de Zweden zijn ze, net als de mus bij ons, geen bijzonderheid meer. Sterker nog: ze worden bijna als plaag gezien. Onze gids vertelt dat de rendieren in deze tijd van het jaar eigenlijk veel hoger zouden moeten leven: ‘Het is nu veel te warm voor die beesten. Als ze door de Sami – de enige inwoners van Zweden die rendieren mogen bezitten – hoger de bergen in gebracht worden, dan komen ze pas bij het vallen van de sneeuw naar beneden. Nu lopen er nog veel in het dorp rond. Als de zon schijnt staat elk terras in de schaduw vol met elanden. Als je ze verjaagt, gaan ze naar de volgende schaduwplek bij de buren en blijf je zitten met heel veel elandenpoep.’ Het mag dan vervelend zijn voor de bewoners, voor ons is het een vermakelijk schouwspel. Ze drinken zelfs uit de jacuzzi!

Ik zag twee beren…
Niet goedkoop, maar wel een beleving, is een berensafari. In Lofsdalen kan dat vanuit een bijzondere lodge ‘Bear’s Den Cabin’ die in 2013 is geopend in een afgelegen gebied. De boswachter brengt je `s avonds naar de hut, waar je de hele nacht verblijft en waar je ook kunt koken en slapen. Er zit een speciale uitkijkruimte aan de hut, vanwaar je goed zicht hebt op de open plek in het bos, waar niet alleen de Europese bruine beer kan verschijnen. Het kost omgerekend ca €125,- per volwassene, maar je mag per volwassene gratis een kind meenemen. Een gezin van vier personen betaalt dus circa €250,-. De volgende ochtend komt de boswachter je weer ophalen, want je mag onder geen beding je lodge uit. Beergarantie heb je niet, maar het is een unieke ervaring! Reserveren is (ruim op tijd) nodig, want de lodge is maar van mei t/m augustus beschikbaar en herbergt maximaal 6 personen. Meer informatie vind je op lofsdalenbooking.se.



Bikepark
Waar je in de winter met een noodvaart van de pistes af kunt roetsjen, kun je in de zomer racend de berg af met een mountainbike. Bikepark Lofsdalen verhuurt alle benodigdheden en is te vinden naast de skilift in het dorp. Er zijn verschillende routes, van eenvoudig (groen) tot heel zwaar (zwart). Na een korte instructie en het goed bevestigen van je bescherming en helm, stap je met je fiets in de skilift om bovenaan uit te stappen en vol adrenaline naar beneden te gaan. Kinderen t/m 13 jaar moeten officieel toestemming van de ouders hebben en onder de 10 jaar mogen ze niet zonder begeleiding naar beneden.
 



Een vakantie naar deze regio van Zweden voelt als teruggaan naar de basis. Eén worden met de natuur, genieten van de frisse buitenlucht en vooral ruimte en leegte. Om je heen, maar na je verblijf ook vooral in je hoofd. Bereid je voor op een grote omschakeling als je weer terug bent in het drukke Nederland!

Tekst: Janine Klein | Beeld: Ruud Koetsier